AMED - Cinîyê Rezanî derheqê qetilkerdişê cinîyanê ke zêde benê û polîtîkayê bêcezayî de qisey kerdî û vatî ke semedê peynîbîyayîşê qetilkerdişî lazim o polîtîkayanê pawitiş û vernîgirewtişê şîdetî bica bîyarê.

 

Îqtîdar bi serran o hêrişê hemverê cuye, destkewtiş û heqê cinîyan dewam keno. Yew nê hêrişan ra betalkerdişê Peymana Stenbolî bî. Cinî têkoşînê xo yê hemverê betalkerdişê peymanî de dewam kenê û îqtîdar na rey 10 serrî sey ‘serra keyeyî’ îlan kerd. Îqtîdar cinî ‘dayîk û mêrde’ pênase keno û bi polîtîkayanê xo vernîya qetilkerdişê cinîyan akeno. Goreyê çeteleyê şîdetî yê Jinnewsî serra 2025ine de 220 cinî qetil bîyî û 166 cinî bişik dinyaya xo bedelnayî.

 

Cinîyê qezaya Rezanî derheqê babete de ajansê ma rê qisey kerdî.

 

‘Ma qetilkerdişê cinîyan qebul nêkenê’

 

Gulîzar Çaglar dîyar kerd ke ê qetilkerdişê cinîyan qebul nêkenê û wina va: “Wa tu cinî nêro qetilkerdiş. Wa Homa heqê cinîyan merdimanê xiraban rê nêverdo. Ma nê qetilkerdişî qebul nêkenê. Lazim o kiştoxê cinîyan cezaya tewr girdî bigîrê.”

 

‘Berpirsîyarîyê girdî milê dewlete ser o’

 

Şerîfe Bîrcan dîyar kerd ke heta zîhniyetê serdestî ya mêrdan nêvuryo qetilkerdişê cinîyan zî peynî nêbeno û wina va: “Lazim o polîtîkayanê ke cinî pawenê bikerê û vernîya şîdetî padano bica bîyarê. Lazim o komelî nas bikerê. Lazim o sebebê nînan bêro vînayîş û goreyê nê rayîrêk xêz bikerê. Ma hemverê her tewir şîdetî yê. Berpirsîyarîyê girdî milê dewlete ser o.”

 

‘Asayîşê ma çin o’

 

Cinîya bi nameyê Kismet Kaya dîyar kerd ke asayîşê cinîyan çin o û wina va: “Wareyê bêasayîşî semedê cinîyan problem awan kenê. Ez sey wendekare xeylê probleman dir rî bi rî yena. Wexto ke ez biwazî şewe vejîyî birayê mi vano ez zî to dir yena. Hem cinsê înan asayîşê mi destê mi ra gêno, hem zî semedê asayîşê mi mi dir yeno. Ez par şîne dersxane. Şan de etûtî estbî. Saete 23.00ine vejîyayîne. Wexto ke ez ameyîne verasîya xo ra tersayîne. Asayîşê mi çin bî. Welatê ma weş o la merdimî cîya yê. Goreyê mi ganî lazimîya cinîyêke bi mêrde çinîbo.”

 

‘Ma ganî ez bêrî qetilkerdiş?’

 

Remziye Kaya dîyar kerd ke cinî bi cil û berg û terzê cuye hedef yenê girewtiş û komel, merdan nê cinîyan sûcdar keno. Remziye Kaya qalkerdişê xo wina dewam kerd: “Hemverê nê probleman lazim o têduştîya cinsî bibo. Merdimî vanê ‘çi karê cinîyêke a saete de teber de est o?’ Werrekna wina nêbîne û cinî zî azad bîyene. Zafê cinî şîdet vînenê, bêveng yenê verdayîş, hepsê keyeyî yenê kerdiş. Nimûne ez wazena fek mêrdeyê xo ra vera bidî la 5 serrî yo nêeşkena vera bidî. Gelo lazim o ma bêrê qetilkerdiş? Werrekna cezayê pîlî bibayîne û gumanbarî biameyîne cezakerdiş. Hêvîya mi na ya ke tu gane nêro qetilkerdiş û semedê ameyoxî tutanê xo weş wey bikerê.”